Το γραφικό χωριό Άγιος Θεόδωρος βρίσκεται στην επαρχία Λάρνακας. Είναι χτισμένο στις όχθες του ποταμού Πεντάσχοινου, 80 μέτρα, πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Απέχει περίπου 6χμ από τη θάλασσα και περίπου 3χμ από την Κοφίνου.

Το χωριό δέχεται μια μέση ετήσια βροχόπτωση γύρω στα 363 χιλιοστόμετρα. Στην αρδευόμενη κοιλάδα του Πεντάσχοινου, καθώς και στην παράκτια πεδιάδα, καλλιεργούνται τα εσπεριδοειδή (πορτοκαλιές, γκρέϊπφρουτ, λεμονιές), λαχανικά, πατάτες, πεπονοειδή, οπωροφόρα και αγκινάρες, ενώ στις υπόλοιπες περιοχές καλλιεργούνται τα σιτηρά (κυρίως σιτάρι και λίγο κριθάρι), τα όσπρια, τα κτηνοτροφικά φυτά, οι ελιές και οι χαρουπιές.
Είναι πολύ εντατική η εκμετάλλευση της γης κατά μήκος της κοιλάδας του ποταμού Πεντάσχοινου. Είναι φυτεμένη απ’ άκρη σ’ άκρη με λογής – λογής οπωροφόρα και εσπεριδοειδή. Στις ψηλές πλαγιές της κοιλάδας στις κορφές των λόφων, φυτρώνει η ελιά, η χαρουπιά, ο σχίνος, το θυμάρι και μια άλλη πλούσια θαμνώδης βλάστηση.

Το νότιο αυτό τμήμα του ποταμού Πεντάσχοινου, αν και ήρεμο και σιγαλό, ξαφνιάζει κατά τους χειμερινούς μήνες, αφού δεχτεί το άφθονο νερό. Δημιουργεί άλλα σχήματα, παίρνει άλλες διαδρομές, εγκαταλείπει πεταλοειδή κομμάτια της παλιάς του διαδρομής, καταστρέφει κήπους και κουβαλάει μπόλικη λάσπη προς τη θάλασσα.

Σ’ αυτήν ιδιαίτερα την κοιλάδα του Πεντάσχοινου, καθώς και την παράκτια πεδιάδα, καταφθάνουν μεταξύ Αυγούστου και Οκτώβρη, αναρίθμητα αμπελοπούλια, που χρησιμοποιούν το χώρο για να ξαποστάσουν, προτού συνεχίσουν το μακρινό ταξίδι τους σε κάποιο άλλο μέρος του πλανήτη.

Ο Άγιος Θεόδωρος γνώρισε μεγάλες αυξομειώσεις του πληθυσμού του. Το 1881 οι κάτοικοι αριθμούσαν τους 560, για να αυξηθούν στους 889 το 1911, στους 1105 το 1921 και στους 1210 το 1960. Το 1960 οι κάτοικοι ήταν 525 Ελληνοκύπριοι και 685 Τουρκοκύπριοι. Μετά τα τραγικά γεγονότα του 1974, που είχε σαν αποτέλεσμα οι Τουρκοκύπριοι να εγκαταλείψουν το χωριό τους και να μεταβούν στα κατεχόμενα μέρη της Κύπρου, οι κάτοικοι το 1982 μειώθηκαν στους 661. Στην απογραφή του 2001 οι κάτοικοι του Αγίου Θεοδώρου ήταν 597.

Τα σπίτια στον Άγιο Θεόδωρο δεν είναι συμμαζεμένα, αλλά ούτε και πυκνά κτισμένα. Είναι κτισμένα κατά μήκος, στις δυο όχθες του ποταμού. Το τοπικό ασβεστολιθικό πέτρωμα χρησιμοποιήθηκε αρκετά για το χτίσιμο των σπιτιών, αν και όλες σχεδόν οι στέγες είναι με κεραμίδι. Όμορφα γραφικά ξύλινα μπαλκόνια, ξωπόρτια με χοντρό ξύλο πεύκου, περιστοιχισμένες αυλές, πελεκητές σκαλιστές πέτρες στο γύρο της εξώπορτας, (σύμβολο κάποιου αρχοντικού σπιτιού), στενά σοκάκια, άλλες θολωτές πελεκητές πόρτες με την ημερομηνία της κατασκευής των οικοδομών.

Ένα εντυπωσιακό και γεροχτισμένο γεφύρι που ενώνει το ένα μέρος του χωριού με το άλλο, είναι η εικόνα του γραφικού Αγίου Θεοδώρου.

Η διαδρομή με τη συντροφιά της αναθρήκας, με τα κοράκια να πετούν από τη μια πλευρά του γκρεμού προς την άλλη και με τη δροσιά και το χρώμα μιας αρκετά μεγάλης βλάστησης, είναι μια πραγματική απόλαυση. Εδώ κάτω από τις αναθρήκες αρκετοί χωρικοί, αλλά και πολλοί από τις πόλεις, έρχονται τα Σαββατοκύριακα και ιδίως κατά τους χειμερινούς και τους ανοιξιάτικους μήνες, να βρουν τα περίφημα «μανιτάρια της αναθρήκας».

Στο κέντρο του χωριού βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Θεοδώρου, χτισμένη πρόσφατα, μ’ ένα ψηλό θόλο του ίδιου αναστήματος με το καμπαναριό. Η εκκλησία χτίστηκε ακριβώς στην ίδια τοποθεσία, που βρίσκεται η παλιά εκκλησία του 19ου αιώνα. Το μόνο που σώζεται από την παλαιά εκκλησία είναι η φορητή εικόνα του Αγίου Θεοδώρου, που διατηρήθηκε σε ειδικό πετρόχτιστο μέρος μέσα στο ναό, μπροστά στο τέμπλο.

Ο Άγιος Θεόδωρος είναι πράγματι το δώρο του Πεντάσχοινου. Χωρίς το ποτάμι αυτό με την λιγοστή μέση ετήσια βροχόπτωση, δεν θα υπήρχαν το άφθονο πράσινο, η δροσιά, η ομορφιά και ιδιαίτερα οι επικερδείς γεωργικές εκμεταλλεύσεις.

Η ιστορία του χωριού είναι συνυφασμένη μ’ ένα πρόσφατο τραγικό γεγονός της κυπριακής ιστορίας. Εδώ σ’ αυτό το χωριό, όπου οι Ελληνοκύπριοι και τουρκοκύπριοι κάτοικοι έζησαν αδελφωμένοι για αιώνες, το Νιόβρη του 1967 διασαλεύτηκαν οι σχέσεις τους. Από το 1964 μέχρι το 1967 συνέβησαν πολλά μικροεπεισόδια. Η Τουρκία απείλησε με πόλεμο, εξαιτίας των μαχών που έγιναν τόσο στον Άγιο Θεόδωρο, όσο και στο γειτονικό χωριό Κοφίνου.

Κατά την περίοδο του Μεσαίωνα υπήρχε το χωριό Πεντάσχοινον. Σχετική αναφορά γίνεται από τον Λεόντιον Μαχαιρά, στο «Χρονικό» παράγραφος 36.
Το χωριό είναι καταχωρημένο σε παλιό χάρτη της Κύπρου, του χαρτογράφου Abraham Ortelius του 1953, σαν S.TODO και PENTASINO. Το χωριό καθώς και η εκκλησία του Αγίου Αθανασίου, καταστράφηκαν από σεισμό, την Κυριακή 24 Απριλίου 1491. Αρκετοί κάτοικοι που διασώθηκαν, εγκατέλειψαν το χωριό. Τον σεισμό αυτό, αναφέρουν και ο χρονικογράφος Αθανάσιος Φάρης από την Κοφίνου (COD. PARIS GRAEK 624 F 2r) και ο Γερμανός περιηγητής Αλέξανδρος, Δούκας της Βαυαρίας (Μ.Κ. Εγκυκλοπαίδεια τόμος 1ος σελίδα 220)

Κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας αποτελούσε φέουδο, αρκετά πλούσιο, όπως και τα γειτονικά χωριά Μαρώνι, Αλαμινός και Κοφίνου.

Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας στη Κύπρο (1571-1878), ο συνοικισμός του Πεντάσχοινου περιορίστηκε. Το φέουδο μοιράστηκε από τους κατακτητές σε μεγάλα τεμάχια (Τσιφλίκια) και δόθηκε στους τούρκους αξιωματικούς του Λαλά-Μουσταφά και Πιαλέ Πασά, όπως και τα υπόλοιπα φράγκικα φέουδα της Κύπρου. Το χωριό άρχισε σιγά σιγά να ερημώνεται.

Η μετοίκιση από το χωριό Πεντάσχοινο στον Άγιο Θεόδωρο, έγινε σταδιακά. Λόγω των πολλών πειρατικών επιδρομών, που γίνονταν την εποχή εκείνη, από το λόφο «Στεφάνι», που δεσπόζει της παραλίας, δινόταν το σύνθημα για την άφιξη των πλοίων και οι κάτοικοι έτρεχαν να σωθούν στον Άγιο Θεόδωρο, που βρισκόταν κρυμμένος πίσω από ψηλούς λόφους και δεν φαινόταν από τη θάλασσα. Πρέπει να αναφερθεί ότι τα δύο χωριά κατοικούνταν την ίδια εποχή και δεν αναφέρεται καμιά εγκατάλειψή τους σε αυτή την περίοδο. Ένας σοβαρός λόγος για την εγκατάλειψη του Πεντάσχοινου, ήταν τα λιμνάζοντα νερά στις εκβολές του ποταμού, που ήταν εστίες ελονοσίας, καθώς επίσης και μεγάλες επιδημίες, θεομηνίες ή όλα μαζί.

Η «κουφή» (μεγάλο φίδι) του Πεντάσχοινου.

Σύμφωνα με την λαϊκή παράδοση, σε μια σπηλιά που υπάρχει κοντά στην έξοδο του ποταμού Πεντάσχοινου προς τη θάλασσα, υπήρχε παλιά μια «κουφή» (φίδι) τεραστίων διαστάσεων, που μπορούσε να καταπιεί ολόκληρα αρνιά και ανθρώπους. Η «κουφή» αυτή, κατάντησε ο φόβος και ο τρόμος των κατοίκων της γύρω περιοχής. Πολλοί κυνηγοί δοκίμασαν να τη σκοτώσουν, αλλά δεν τα κατάφεραν, γιατί το δέρμα της ήταν αρκετά χοντρό και δε το διαπερνούσαν τα βόλια και τα σκάγια.
Σερνόταν μέσα στις σχοινιές και στους καλαμιώνες του ποταμού, αφήνοντας πίσω της ένα τρομακτικό σφύριγμα, που πάγωνε όλα τα ζώα. Στο κεφάλι είχε δύο μεγάλα εξογκώματα σαν κέρατα και δύο πελώρια σχιστά μάτια, που μαγνήτιζαν και παράλυαν όποιο την κοίταζε. Κατάφερε και καταβρόχθισε πολλούς που δοκίμασαν να την πλησιάσουν.

Κάποιος ξένος, συμβούλευσε τους κατοίκους να ράψουν μια σακούλα σε σχήμα ανθρώπου και να την γεμίσουν με άσβεστο ασβέστη και από έξω να την πασαλείψουν με αίμα φρεσκοσφαγμένου αρνιού και να την αφήσουν κοντά στη σπηλιά. Η «κουφή» μόλις είδε το ομοίωμα του ανθρώπου, το ρούφηξε και πήγε στον ποταμό για να ξεδιψάσει. Η επαφή του νερού με τον ασβέστη δημιούργησε φωτιά στο στομάχι της, της έκαψε τα σωθικά και ψόφησε. Έτσι γλίτωσε η περιοχή από τον τρόμο.

Τοπωνυμικά και Λαογραφικά.

Σύμφωνα με την παράδοση, ο ποταμός και το χωριό ονομάστηκε Πεντάσχοινος, για τους πιο κάτω λόγους:

1. Η μεγάλη «κουφή» (φίδι) του ποταμού είχε μάκρος πέντε σχοινιά.
2. Το μεγάλο φίδι ρούφηξε ένα κρασοπώλη με το ζώο του, που κουβαλούσε πέντε ασκιά με κρασί. (Οπότε πέντε + ασκιά = Πεντάσκινος). «Έφαν πέντε γαούρκα με πέντε ασσιά» Σίμου Μενάδρου: Τοπωνυμικαί και Λαογραφικαί Μελέται σελίδα 20.
3. Στις εκβολές του, ο ποταμός είχε πλάτος πέντε σχοινιά (100 μέτρα περίπου)
4. Στις εκβολές του, ο ποταμός είχε πέντε πολύ μεγάλες σχοινιές, που και σήμερα υπάρχουν στην περιοχή.
5. Η εικόνα του Αγίου Αθανασίου γράφει «Πεντασκηνήτης» (Οπότε πέντε + σκηνές = Πεντάσκηνος).

http://www.agiostheodoros.org/gr