Χοιροκοιτία, ένα μικρό χωριό με μεγάλη ιστορία

«Το χωριό χαρακτηρίζεται από την έντονη παρουσία ιστορικών στοιχείων που ανάγονται στο πιο μακρινό παρελθόν της ιστορίας της Κύπρου. Στην ανατολική πλευρά του χωριού, στην πλαγιά ενός λόφου βρίσκεται ο αρχαίος νεολιθικός συνοικισμός της Χοιροκοιτίας την οποία αποκάλυψε η αρχαιολογική σκαπάνη το 1934 και έκανε το όνομα της Χοιροκοιτίας παγκόσμια γνωστό εξαιτίας της σημαντικότητας του συνοικισμού.»

Το γραφικό χωριό της Χοιροκοιτίας βρίσκεται σε λοφώδη περιοχή στην επαρχία Λάρνακας, 33 περίπου χιλιόμετρα από την πόλη της Λάρνακας και συνδέεται νοτιοανατολικά μέσω του αυτοκινητόδρομου Λεμεσού – Λευκωσίας με τις δύο αυτές πόλεις. Στα βόρεια συνδέεται με τα χωριά Πάνω και Κάτω Λεύκαρα ενώ στα βορειοδυτικά συνδέεται με το χωριό Βάβλα.

Η Χοιροκοιτία είναι κτισμένη σε μέσο υψόμετρο 220 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας και το τοπίο της διαμελισμένο από τον ποταμό του Αγίου Μηνά. Η Χοιροκοιτία δέχεται μια μέση ετήσια βροχόπτωση γύρω στα 450 χιλιοστόμετρα και στην περιοχή της καλλιεργούνται εσπεριδοειδή, ελιές, χαρουπιές, σιτηρά, νομευτικά φυτά, λαχανικά και λίγα φρουτόδενδρα.

Στα βορειοανατολικά του χωριού βρίσκεται το διυλιστήριο της Χοιροκοιτίας, το οποίο προμηθεύεται με νερό από τα φράγματα των Λευκάρων και του Διποτάμου. Το νερό αφού διυλιστεί, διοχετεύεται με σωληναγωγούς στις περιοχές Λευκωσίας, Λάρνακας και Αμμοχώστου για υδροδότηση.

Αναφορικά με την προέλευση της ονομασίας του οικισμού η Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια αναφέρει ότι:

Κατά την επικρατούσα άποψη η ονομασία του χωριού είναι σύνθετη από την λέξη Χοίρος και την λέξη κοίτη, υποδηλώνοντας έτσι περιοχή που εκτρέφονταν χοίροι. Κατά άλλους η ονομασία ίσως αρχικά ήταν Σιδηροκοιτίδα, συνεπώς περιοχή όπου υπήρχε σίδηρος. Λέγεται ακόμη ότι ίσως προήλθε από την λέξη χειρογητιά που υποδηλώνει άσκηση της χειρομαντείας. Κατά άλλη άποψη ίσως προήλθε από κάποια αρχική ονομασία Ιεροκοτίδα (Ιερός χώρος) Άλλοι πιο ευφάνταστοι υποστηρίζουν ότι η ονομασία προήλθε από τις λέξεις γύρος και οικία λόγω του ότι οι προϊστορικές καλύβες που ανακαλύφθηκαν εκεί ήσαν στρογγυλές. Ακόμη η παράδοση λεει πως προήλθε από την φράση Χαίρε Κιτία που απηύθυνε η περιβόητη και μυστηριώδης ρήγαινα της Κύπρου σε κάποια φίλη της από το Κίτιον. Υποστηρίχθηκε επίσης ότι ίσως η ονομασία προήλθε από το φυτό ανόνη η χερομολία. Που με την απλούστερη ονομασία χερομολία απαντάτο καλλιεργούμενο στη Κύπρο, πράγμα όμως που θεωρείται πολύ απίθανο. Πάντως σε παλαιούς χάρτες το χωριό βρίσκεται σημειωμένο ως Cherochetica και ως Chierochitia.

Σύμφωνα πάλι με την Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, το χωριό παραχωρήθηκε από τις αρχές της Φραγκοκρατίας στο τάγμα των Ναϊτών Ιπποτών και μετά στο τάγμα των Ιωαννιτών, οι οποίοι διατηρούσαν την περιοχή σαν σημαντικό διοικητικό φέουδο. Ο Πύργος, δηλαδή το κύριο οικοδόμημα του φέουδου της Χοιροκοιτίας βρίσκεται πολή κοντά στην τοποθεσία όπου στέκει η εκκλησία της Παναγίας του Κάμπου. Από τον Πύργο της Χοιροκοιτίας , ο οποίος κατεστράφη από τους Μαμελούκους μετά την νίκη τους το 1426 και που έγινε αργότερα γνωστός με την ονομασία Σεράιν σώζονται σήμερα ελάχιστα ίχνη.

Το χωριό γνώρισε μεγάλες πληθυσμιακές αυξομειώσεις. Το 1881 οι κάτοικοι του ήταν 337 που αυξήθηκαν στους 384 το 1891 και στους 395 το 1901. Το 1911 οι κάτοικοι αυξήθηκαν στους 493 και το 1921 στους 514. Το 1931 οι κάτοικοι μειώθηκαν στους 473 για να αυξηθούν στους 560 το 1946. Το 1960 μειώθηκαν στους 406 και το 1976 στους 383.Το 1982 οι κάτοικοι μειώθηκαν στους 369 και το 2001 οι κάτοικοι ανέρχονται στους 650. Στο πληθυσμό του χωριού περιλαμβάνονται εποχιακά αρχαιολόγοι και φοιτητές αρχαιολογίας που απασχολούνται στις κατά καιρούς αρχαιολογικές ανασκαφές στον νεολιθικό οικισμό.

Η εξέλιξη του πληθυσμού άρχισε να παρουσιάζει τελευταία ανοδική πορεία. Η Χοιροκοιτία βρίσκεται στο κέντρο του οδικού δικτύου που συνδέει τις 3 μεγάλες πόλεις της Κύπρου την Λευκωσία, την Λεμεσό και την Λάρνακα. Επιπλέον σημαντικό ρόλο έχει στην εξασφάλιση απασχόλησης και η λειτουργία του διυλιστηρίου νερού, και της Τσιμεντοποιίας Βασιλικού.

Το χωριό χαρακτηρίζεται από την έντονη παρουσία ιστορικών στοιχείων που ανάγονται στο πιο μακρινό παρελθόν της ιστορίας της Κύπρου. Στην ανατολική πλευρά του χωριού, στην πλαγιά ενός λόφου βρίσκεται ο αρχαίος νεολιθικός συνοικισμός της Χοιροκοιτίας του οποίου η ύπαρξη ανάγεται στην έκτη χιλιετηρίδα π.χ. και την οποία αποκάλυψε η αρχαιολογική σκαπάνη το 1934 και έκανε το όνομα της Χοιροκοιτίας παγκόσμια γνωστό εξαιτίας της σημαντικότητας του συνοικισμού αυτού για τις πληροφορίες και τα ευρήματα του για την Νεολιθική Εποχή της Προϊστορίας της Κύπρου.